Kemik iliği nakli, özellikle lösemi, lenfoma ve miyelom gibi ciddi kan hastalıklarını tedavi etmek için yaygın olarak kullanılan bir tıbbi prosedürdür.
Türkiye'de kemik iliği naklinin onlarca yıllık zengin bir geçmişi vardır. Sağlık sistemimiz, bu alandaki teknolojik ve bilimsel ilerlemelere paralel olarak sürekli gelişmiş ve güçlenmiştir. Yetenekli cerrahlar ve uzman ekipler böbrek nakli operasyonlarını gerçekleştirerek hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır.
Kemik iliği nakli, başta alternatif tedavilere yanıt vermeyen ciddi sağlık sorunları olanlar olmak üzere, çeşitli sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalan bireyler için uygun bir tedavi yöntemi olarak görülmektedir. Kemik iliği hücrelerinin normal işlevini kaybedebileceği veya kanserli hücrelerle yer değiştirebileceği lösemi, lenfoma ve miyelom gibi kan kanserlerini ele almak için sıklıkla kullanılır.
Prosedür, sağlıklı kemik iliği hücrelerinin alıcıya nakledilmesini ve sağlıklı kan hücrelerinin üretiminin kolaylaştırılmasını içerir. Ayrıca, diğer tedavi seçenekleri etkisiz veya yetersiz kaldığında kemik iliği nakli düşünülebilir. Özellikle, kemoterapi veya radyasyon tedavisi gibi tedavilere rağmen hastalık devam ederse veya yeniden ortaya çıkarsa, kemik iliği nakli potansiyel bir alternatif haline gelir.
Kemik iliği nakli öncesi süreç, hastanın durumunun değerlendirilmesini ve başarılı bir nakil için gerekli hazırlıkların yapılmasını gerektirir. Bu önemli aşama bir dizi test, değerlendirme ve hazırlığı içerir. Hastanın genel sağlık durumu, yaş, genel sağlık durumu ve önceki tedavilere yanıt gibi faktörler göz önünde bulundurularak kemik iliği nakline uygunluğunu belirlemek için değerlendirilir.
Donör uyumluluğu doğrulanır ve allojenik nakiller için uygun bir donör çok önemlidir. Genellikle aile üyeleri seçilir ve genetik uyumluluk testleri yapılır. Nakil işleminden önce hasta yüksek doz kemoterapi veya radyasyon tedavisi görebilir. Bu tedaviler mevcut kemik iliği hücrelerini ortadan kaldırmayı ve hastalığı yönetmeyi amaçlar, ancak potansiyel yan etkileri dikkatlice düşünülmeli ve planlanmalıdır.
Hastanın genel sağlığını değerlendirmek için kan testleri, karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri vb. dahil olmak üzere laboratuvar testleri yapılır. Bu bilgiler, hastanın tıbbi geçmişi, önceki tedavileri ve kullandığı ilaçlarla birlikte, nakil sürecinin planlanması ve olası komplikasyonların önlenmesi için kritik önem taşır.
Kemik iliği transplantasyonunun farklı yöntemleri vardır ve bunlar temel olarak otolog (hastanın hücrelerinin kullanılması) ve allojenik (başka bir bireyden alınan hücrelerin kullanılması) olarak kategorize edilir.
Öncelikle, enfeksiyonlar kemik iliği nakli sonrası sık görülen bir komplikasyondur. Nakil süreci bağışıklık sistemini baskılayarak hastayı bakteriyel, viral veya mantar enfeksiyonlarına karşı duyarlı hale getirir. Graft-versus-host hastalığı (GVHD) allojenik kemik iliği naklinden sonra ortaya çıkabilen bir komplikasyondur. Alıcının vücudu donör hücrelerini yabancı olarak tanımlayarak cilt, karaciğer ve bağırsakları etkileyen ve potansiyel olarak ciddi sonuçlara yol açan bir bağışıklık tepkisini tetikler.
Hücre reddi, allojenik transplantasyonu takiben ortaya çıkabilen bir başka durumdur. Alıcının vücudu nakledilen hücreleri yabancı olarak tanır ve nakledilen hücrelerin reddedilmesi ve naklin başarısız olmasıyla sonuçlanabilecek bir bağışıklık reaksiyonu başlatır. Tüm bu olası komplikasyonlara rağmen kemik iliği nakli günümüzde başarıyla gerçekleştirilmektedir. Gerekli testlerden geçtikten sonra ihtiyacı olan hasta için süreç başlayabilir. Kemik iliği nakli prosedürü ile ilgili tüm detaylar için Phoenix Healthy ile iletişime geçebilirsiniz.
Kemik iliği naklinde başarı şansı vakanın kapsamına ve nakil türü dahil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişmektedir.
Aile üyeleri genellikle uygun donörler olsa da her birey uyumlu olmayabilir. Bu durumda alternatif donörler kayıtlar aracılığıyla bulunabilir.
Kemik iliği nakli tüm kemik iliğinin naklini içerirken, kök hücre nakli kemik iliği de dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan alınan kök hücreleri kullanabilir.
